Stan wojenny w Pabianicach

Wspomnienia znalezione na forum http://www.lodz-eksploracja.org:

W niedzielę, 13 grudnia 1981 roku władze komunistyczne wprowadziły stan wojenny na terenie całego kraju.

• W nocy z 12 na 13 grudnia, milicja i SB internowały najbardziej aktywnych działaczy pabianickiej opozycji. Wśród z nich znaleźli się:

– Edward Kajzer (Pamotex)
– Henryk Garusiński (Pamotex)
– Marek Chwalewski (Pamotex)
– Janusz Stelmach (PASO)
– Bohdan Zajkiewicz (Spółdzielnia pracy „Guma” w Łodzi)

Wszyscy zostali osadzeni w obozie dla internowanych w Sieradzu. Na szkolenia wojskowe do karnych obozów wysłano dwóch pracowników zakładów „Madro”: Czesława Zajdę i Wiesława Urbaniaka.

Niektórym działaczom opozycyjnym udało się skryć.

• Mimo ogłoszenia stanu wojennego, 13 grudnia 1981 r. w parafii św. Maksymiliana Kolbego odbyła się uroczystość poświęcenia sztandaru NSZZ „Solidarność” przy PZPB „Pamotex”. Tutaj ks. Ryszard Olszewski, kapelan „Solidarności” organizował pomoc dla rodzin internowanych działaczy pabianickich.

• W poniedziałek, 14 grudnia doszło w Pabianicach do protestów robotniczych. Według „Głosu Robotniczego” „pewna grupa nieodpowiedzialnych” wywołała przestoje w pracy w zakładach farmaceutycznych „Polfa”. Dyrekcja oraz aktywiści partii „dołożyli wszelkich starań, aby wyjaśnić stan rzeczy i nie dopuścić do zakłócania toku produkcji”.

• Od 16 grudnia przy ul. Waryńskiego 11 działał Rejonowy Ośrodek Pracy Partyjnej jako ogniwo wykonawcze Sekretariatu i Egzekutywy Komitetu Łódzkiego PZPR. Funkcję kierownika ROPP pełnił Paweł Kruażyra.

• W czwartek, 17 grudnia, kolegium w Pabianicach ukarało pięć osób za próby rozlepiania i kolportowania nielegalnych ulotek i innych materiałów propagandowych, a także malowania różnych haseł na murach oraz „usiłowania zakłócenia spokoju na ulicach”.

W dniu tym również, nie ukazał się lokalny tygodnik, który został zawieszony na mocy rozporządzenia prezesa Głównego Urzędu Kontroli Publikacji i Widowisk z 13 XII 1981r.

• W nocy z 27 na 28 grudnia, patrole milicyjno – wojskowe zatrzymały 20 osób, które poruszały się po ulicach miasta w czasie godziny milicyjnej, która obowiązywała w Pabianicach od 22:00 do 6:00. Następnego dnia wszyscy stanęli przed Kolegium ds. Wykroczeń, które wymierzyło im ogromne grzywny.

• W noc sylwestrową 1981/1982r. Władze kontynuowały kontrole pojazdów na drogach wiodących do Pabianic, przeglądając dokumenty podróżnych i sprawdzając bagażniki. Na posterunku wojewódzkiego punktu granicznego w Chechle służbę pełnił kpr. Krzysztof Kaszuba i st. szer. Mirosław Żach. Do miasta mogli wjechać tylko podróżni, którzy posiadali przepustkę, podobnie było z wyjazdem.

• Zimą 1982 r. W wyniku „wpadki” za wydawanie i rozprowadzanie ulotek aresztowano pabianickiego artystę Zbigniewa Liberę, którego osadzono w obozie dla internowanych w Hrubieszowie.

• W lutym schwytano Mariana Głowackiego, wiceprzewodniczącego Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Pabianicach. W marcu wyrokiem Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy skazano go na 3 lata pozbawienia wolności i 2 lata pozbawienia praw publicznych za sporządzanie napisów na murach Pabianic o treści: „Kto dał władzę PZPR”, „Zbrodnia partii na własnym społeczeństwie”

• Aresztowano także Mariana Kłuczyńskiego i Marka Łęckiego za rozwieszanie plakatów.

• Na początku 1982 r. Trwały prace nad zorganizowaniem Miejskiego Komitetu Odrodzenia Narodowego. 19 marca, w Klubie EMPiK zebrano się, aby omówić projekt deklaracji programowej, której fragment brzmiał: „Obywatelski Komitet Odrodzenia Narodowego jest otwarty dla wszystkich akceptujących cele określone w programie Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, wszystkich którzy w pracy dla socjalistycznej ojczyzny widzą obywatelską i patriotyczną powinność. W swej działalności liczymy na pełne wsparcie ze strony MGO, komisarzy wojskowych, administracji państwowej i gospodarczej oraz organizacji politycznych i społecznych.”

W składzie prezydium lokalnej WRON-y znaleźli się:

– Jan Ciesielski – przewodniczący ZSMP

– Zbigniew Dychto

– Radosław Januszkiewicz – przewodniczący Frontu Jedności Narodu

– Jadwiga Klimek – ZSL

– Mieczysław Przystał – sekretarz KM PZPR

– Karol Suchocki – komendant Hufca ZHP

– Teresa Śmiałkowska – SD

– Marian Tomasik – przewodniczący ZBOWiD

• Pod koniec marca 1982 r. W pabianickiej Komendzie Miejskiej Milicji Obywatelskiej odbyło się uroczyste spotkanie:

– Mieczysława Przystała – sekretarza KM PZPR,

– Bogdana Kunki – prezydenta miasta Pabianic,

– majora Henryka Witkowskiego

z pełniącymi ponad trzymiesięczną służbę rezerwistami, którzy zostali uhonorowani odznaczeniami, dyplomami listami pochwalnymi. W rocznicę powstania ORMO na spotkaniu kierownictwa służbowego z grupą najaktywniejszych członków organizacji złotą odznakę „Za ład i porządek” otrzymał Antoni Majchrowski – były funkcjonariusz MO, członek ORMO.

• W piątek, 2 kwietnia, pojawił się pierwszy po ogłoszeniu stanu wojennego numer dawnego „Życia Pabianic”. Uaktywniły się również podziemne drukarnie. Pabianickie wydawnictwo „PRO PATRIA”, tworzone przez Henryka Marczaka i Sławomira Łuczyńskiego, przygotowało pierwszy numer nielegalnego pisma „C.D.N.” z podtytułem: „Proletariusze wszystkich krajów, co wy na to?”

• Za udzielanie pomocy rodzinom ofiar stanu wojennego aresztowano Janusza Tomaszewskiego, przewodniczącego Miejskiej Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność” w Pabianicach, którego osadzono w obozie dla internowanych w Łowiczu.

• Wiadomo również, że w 1982 r. aresztowano także jedną osobę z Pabianic, która brała udział w manifestacji zorganizowanej w Łodzi. Została ona złapana przez ZOMO, pobita i umieszczona w areszcie przy ul. Kościuszki. Pabianiczanina wykupił ks. prof. Bakies, który wpłacił za niego wysoką grzywnę.

• W przededniu święta 1 Maja w gmachu KM PZPR zgodnie z ponad 10-letnią tradycją wpisano do „Księgi Zasłużonych Ludzi Pracy miasta Pabianic” nazwiska pabianiczan „najbardziej ofiarnych w pracy zawodowej i działalności społecznej”. Zaszczyt spotkał 14 osób, m. in.:

– Eugeniusza Błaszczaka (członek PZPR)

– Jerzego Borunia (członek Egzekutywy POP)

– Wiesławę Dąbek (I sekretarz POP)

– Henryka Kubackiego (I Sekretarz POP)

– Józefa Kłosa (aktywny działacz PZPR)

– Zdzisława Kacprzyckiego (członek egzekutywy POP i Egzekutywy PZPR)

– Zbigniewa Lenartowskiego (I sekretarz POP, członek Egzekutywy KM PZPR)

– Józefa Wójcikowskiego (członek PZPR od 1954r. I sekretarz POP)

• W drugiej połowie 1982 r. Nastąpiły dalsze aresztowania działaczy „Solidarności” w naszym mieście. W sierpniu SB zamknęła na trzy miesiące Henryka Marczaka, sekretarza Prezydium Komisji Lokalnej NSZZ „Solidarność” w Pabianicach „za prowadzenie działalności wywrotowej”. Po wyjściu zwolniono go z pracy w zakładach „Madro” z „wilczym biletem”.

• 26 października, aresztowano dwóch działaczy opozycyjnych, Eugeniusza Cieciorowskiego i Zenona Kuchlera z PZPB „Pamotex”. Zarzucono im zorganizowanie manifestacji przed Urzędem Miasta, wykrzykiwanie haseł: „Uwolnić Lecha – zamknąć Wojciecha” i złożenie kwiatów pod tablicą Józefa Piłsudskiego przy kościele św. Mateusza. Po dwóch dniach odbyła się rozprawa; Cieciorowski został skazany na trzy miesiące aresztu bezwzględnego, Kuchler na trzy miesiące aresztu z zamianą na wpłacenie 18 tys. zł kaucji.

• W pierwszą rocznicę stanu wojennego 13 grudnia 1982r. w parafii św. Maksymiliana Kolbego odbyła się msza za ojczyznę.

Tragiczną sytuację w naszym mieście pogarszał brak podstawowych środków do życia. Większość artykułów żywnościowych podlegała tzw. reglamentacji, czyli obowiązywał system kartkowy. Co tydzień specjalnie powołany Sztab Handlowy pod przewodnictwem wiceprezydenta miasta, Lecha Maląga, informował społeczeństwo Pabianic o trudnościach w zaopatrzeniu miasta w żywność.

_{Fot. ze zbiorów Związkowego Ośrodka Dokumentacji ZR NSZZ „Solidarność” Ziemi Łódzkiej,}